Tarihin En Büyük Çöküşlerinden Biri: Florida Emlak

Ağızları açık bırakan finansal skandallar, piyasaları silip süpüren devasa borsa çöküşleri, ekonomik balonlar ve daha niceleri söz konusu olduğunda, en tipik örneklere kapitalizmin sıkça ödüllendirdiği bazen de en ağır şekilde cezalandırdığı ABD’de rastlıyoruz. Bu örneklerden biri de Florida Emlak Balonu.

Bilinen en tipik emlak balonu örneklerinden biri olan Florida Emlak Balonu, 1920’lerin başında bir ABD eyaleti olan Florida’da ortaya çıktı ve bu balon eyalete önemli ölçüde zarar verdi.

Peki, Florida’daki emlak balonu nasıl başladı, nasıl patladı ve sonuçları neler oldu? İşte en bilinen emlak balonu örneklerinden biri olma özelliği taşıyan Florida Emlak Balonu hakkında bilmeniz gerekenler.

Barış ve Refahın Yükselişi: 1920’lerin Başında Amerika

Amerika’da 1920’li yıllar barış ve refahın yükselişe geçtiği bir dönemdi. Birçok yetenekli ve eğitimli Amerikalı, tatiller ve emekli ikramiyeleri de dahil olmak üzere, birçok yan hak elde ettikleri işlerde çalışıyordu.

Yine bu yıllarda Amerikan borsaları çok hızlı bir şekilde yükseliyordu ve yine birçok yatırımcı için işler gayet iyi gidiyordu. Aynı yıllarda Florida, sıcak havayı tercih eden zengin tatilciler için popüler bir yer haline gelmişti.

Florida, “ünlüler ve zenginler için oyun alanı” olarak tanınmaya ve dilden dile yayılmaya başladıkça, yasa dışı kumarhaneler ve içkili eğlence mekanları eyaletin ikinci büyük kenti Miami’yi günden güne çevreliyordu.

Florida’daki Emlak Balonu Nasıl Ortaya Çıktı?

Florida’da tatil yapmak 1920’li yıllarda, sadece zenginlerin değil, orta sınıf Amerikalıların da tercihi olmuştu. Hal böyle olunca Florida’nın turizm sektörü yükselişe geçmiş ve bu da aynı hızla arazi fiyatlarının yükselmesine neden olmuştu.

Florida’nın nüfusu katlanarak büyümeye devam ederken eyaletteki konut arzı, artan talebi karşılamıyordu. Florida’nın ekonomisi gelişme gösterdikçe, ucuz kredi o kadar bollaşmıştı ki, pratikte hemen herkes gelir ve varlıklarından bağımsız bir şekilde emlak yatırımı yapabiliyordu. O dönemler Miami Herald isimli yerel bir gazetede, “Florida’daki neredeyse herkes ya bir emlak yatırımcısı ya da bir emlakçı gibi görünüyordu” şeklinde özetleniyor.

Zenginliğin daha fazla yayıldığı New York ve Massachusetts gibi Kuzey eyaletlerinde yaşayan Amerikalılar, Florida’daki emlak fiyatlarının daha henüz çok ucuz olduğunu ve gelecekte daha da artacağını duyduklarında, adeta eyalete akın ettmişlerdi. Ortaya çıkan bu kar topunun etkisi sonrasında Florida’nın emlak piyasası inanılmaz miktarda sermaye toplamıştı.

Yüzme havuzlu konaklar, villalar, tatil köyleri ve golf kulüpleri artık Florida’nın hemen her yerine yayılmış vaziyetteydi.

Florida Emlak Balonu Nasıl Patladı?

1920’li yılların ortalarında başlayıp hız kazanan ve kısa bir sürede emlak fiyatlarının dört katına çıktığı Florida’da emlak balonu 1925 yılında patladı. Bu yıla kadar Florida’da emlak fiyatları oldukça yükseldi. Sonunda da insanlara ağır gelmeye başlayan fiyatlar potansiyel yatırımcıların ilgisini kırdı.

Tabii mevcut yatırımcılar da karlarını kasaya koymak için varlıklarını satmaya başladı. Böylece panik hızla yayıldı. Talep düşünce fiyatlar da düştü ve etrafta alıcı bulmak zorlaştı. Yatırımcılar zarara uğramaya başlarken pek çok insan konut kredisi borçlarını ya ödemekte güçlük çekti ya da iflas ederek ödeyemedi.

Bunlara bir de doğal afetler eklendi. Eylül 1926’da Florida’yı vuran bir kasırga eyaleti perişan etti. Kasırgadan sonra, güçlü bir gelgit dalgası Moore Haven ve Belle Glade kasabalarını vurdu. Yaklaşık 13.000’den fazla konut tahrip oldu ve bu doğal afetler 400’den fazla kişinin ölümüne neden oldu. Son olarak, Akdeniz meyve sineğinin istilası Florida ekonomisini için çok önemli olan narenciye sektörünü neredeyse yok etti.

Florida Emlak Balonu 1920’lerin başından başlayıp 1929’un sonlarına doğru sona erdi, ancak eyaletin tamamen düzelmesi çok daha uzun yıllar aldı.