HATAY-TARSUS-ANTAKYA COGRAFYASI YERLEŞİM VE TARİH

Tarihi araştırmalar Antakya bölgesinde yerleşimin çok öncelere dayandığını göstermektedir. Burada hayat, insanoğlunun yazıyı icadından çok önce Paleolitik Çağda başlamıştır. Bölgede yapılan kazılarda Orta Paleolitik, Üst Paleolitik, İlk, Orta ve Son Kalkolitik, İlk Tunç çağına ait bulgular elde edilmiştir.
M.Ö. IX. Yüzyılda Antakya çevresinde yaşayan bir kısım küçük topluluklar Hattena Krallığını kurmuşlardır. Antakya Bölgesine daha sonra Persler hakim olmuşlardır. İskender’in Kral Kodomanus’u yenmesinden sonra Antakya yöresinde Pers üstünlüğü sona ermiştir.

Antakya şehrinin kuruluşu Büyük İskender zamanına rastlamaktadır. Ancak şehri asıl kuran ve ismini veren kişi İmparator Seleukos’tur. I. Seleukos, Samandağ’ı ve Amik Gölü kıyısındaki şehirleri yıktırarak Antakya’yı kurdurur. Antakya kısa sürede büyüyerek Roma ve İskenderiye’den sonra antik devrin üçüncü büyük şehri konumuna gelmiştir.

Roma 395’te ikiye ayrıldığı zaman Antakya Bizans’ın Doğu Roma) elinde kalmıştır. Yermük Savaşı’nın ardından İslam kuvvetleri Antakya’yı kuşatmıştır. Uzun süren kuşatmadan sonra bölgeye Müslümanların yerleşmesi sağlanmıştır. Antakya İslam hakimiyetinde serhat şehri sagr) özelliğini kazanarak, askeri üs haline gelmiştir.

Halife Harun Reşid zamanında 786-809) Antakya bölgesi bir vilayet haline getirilmiştir. Şehir 638’den 969’a kadar Müslüman Arapların elinde kalmıştır. Bu tarihten sonra bir asırdan fazla Bizanslıların elinde kalarak Müslümanlara karşı Bizans’ın başlıca kalesi olmuştur. Yıllarca süren taarruzlar ve zelzeleler şehrin eski önemini kaybetmesine neden olmuştur.

Antakya Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi sırasında Osmanlı topraklarına katılmıştır. 12 Kasım 1918 tarihinde İskenderun’dan başlayarak Hatay’ı işgal eden Fransızlar, Hatay Devleti’nin 2 Eylül 1938 tarihinde kurulmasına kadar bölgeye hakim olmuşlardır.

BÖLGE MEDENİYET DÖNEMİ
Paleolitik Çağ M.Ö. 43000 / M.Ö. 17000
Epipaleotik Çağ M.Ö 17000 / M.Ö. 10000
Kalkolitik Çağ M.Ö. 5500 / M.Ö. 3000
Erken tunç çağı M.Ö. 3000 / M.Ö. 2000

Hattiler /Hatay ismini buradan almıştır/Proto Türk M.Ö. 3000 / M.Ö. 2500
Hurriler/Mitani-Proto Türk M.Ö. 2500 / M.Ö. 2000
Mukiş– Proto Türk M.Ö. 2000 / M.Ö. 1650
Hititler M.Ö. 1650 / M.Ö. 1200

Asurlular M.Ö. 1100 / M.Ö. 623
Oğuzlar M.Ö. 623 / M.Ö. 600
Persler M.Ö. 600 / M.Ö. 480
Klasik Dönem M.Ö. 480 / M.Ö. 333

Makedon Dönemi M.Ö. 333 / M.Ö. 64
Seleukos Krallığı M.Ö. 300 / M.Ö. 64
Roma Cumhuriyet Dönemi M.Ö. 64 / M.Ö. 30
Roma İmparatorluk Dönemi M.Ö. 30 / M.S. 395

Doğu Roma Dönemi M.S. 395 / M.S. 638
İslami Dönem Emevi, Abbasi, Tolunoğlları, İkşidler) M.S. 638 / M.S. 969
Doğu Roma Dönemi M.S. 969 / M.S. 1084

Selçuklu Dönemi M.S. 1084 / M.S. 1098
Antakya Prensliği M.S. 1098 / M.S. 1268
Memlük Dönemi M.S. 1268 / M.S. 1516
Osmanlı Dönemi M.S. 1516 / M.S. 1918

İskenderun Sancağı M.S. 1918 / M.S. 1938
Hatay Devleti M.S. 1938 / M.S. 1939
Türkiye Cumhuriyeti M.S. 1939 / ∞