Dünya Oyuncak Tarihi

Robert-Lionel Seguin' e göre, "Mısır, Yunan ve Roma çocukları da bizim çocuklarımız gibi eğleniyordu. İran ve Mezopotamya'da yürütülen arkeolojik çalışmalar M.Ö. 3000 olarak tarihlenen oyuncaklar ortaya çıkardı. Bunlar, bugün de küçük kız ve oğlan çocukların düşünü gördüğü oyuncaklara çok benzeyen pişmiş topraktan çıngıraklar, tekerlekli hayvanlar ve küçük mobilyalardı. Oyunları Afrika' nın ve Doğu Uygarlıklarının izini taşıyan Mısır, Çocuk mezarlarından çıkan topraktan bebekler ve deriden toplar bıraktı bize. Yunan gençleri de zamanın diğer çocuklarından farklı değildi. Aristophanes' e göre bu çocuklar minyatür evler yapıyor, gemiler yontuyor, küçük arabalar inşa ediyorlardı."

Tarihte bilinen ilk oyuncaklar Mısırlılara aittir. Mısırlı çocukların M.Ö. 5. yüzyılda tahta atla ve M.Ö. 2. yüzyılda topaçla oynadıkları arkeolojik bulgularla belirlenmiştir. Antik çağdan günümüze kalan pek çok nesnenin oyuncak mı yoksa tapınma nesnesi mi olduğu konusu hala tartışmalı olsa da, o dönemde de çocukların gelecekteki rollerine hazırlanması için oyuncak önemini korumuştur.

Dünyanın en eski oyuncağı birçok araştırmacı yazara göre farklı olsa da dünya oyuncak tarihi konusunda uzman Jane Fredlund'a göre, en eski ve ilk oyuncak herhalde top olmalı, çamurdan top ya da kartopu ilk insanların kendilerini ve çocuklarını eğlendirmek için kullandıkları bir nesne olmuştur. İskoçya'da 4000 yıldan daha eski taştan yapılmış toplar bulunmuştur. Bilya, topaç, bebek, tahta at, çember, oyuncak asker, çıngırak bilinen en eski oyun ve oyuncaklardır.

Oyuncakların seri üretimi ise 18. Yüzyılda başlamıştır. Önce tahta oyuncaklar sonra da sırasıyla kağıt, teneke, kurmalı, buharlı, elektrikli ve pilli oyuncaklar oyuncak sanayinde yerini almıştır. Ünlü oyuncak fabrikaları ise 1800'lü yılların sonunda ortaya çıkmaya başlamıştır. Oyuncak tarihinde Alman oyuncakçılığı önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü, Batı dünyasında oyuncağı düzenli sanayi ürünü haline dönüştüren ilk ülke Almanya'dır ve özellikle de Nuremberg bölgesi.

M.Ö. 900' lü yılların başında endüstri devriminin de etkisiyle teneke oyuncaklar popüler olmuştur. Teneke oyuncaklar arasında en fazla ilgi gemiler, arabalar, uçaklara gösterilmiştir.

İkinci Dünya Savaşı yıllarında ekonomik zorluklar nedeniyle birçok üründe olduğu gibi oyuncak sanayisinde de bir duraklama yaşandığı görülmektedir. Oyuncak atölyelerinin savaş sırasında silah üretmek olarak kullanılması çok acı bir durumdur. Bu dönemde evlerde yapılan basit oyuncakların arttığı gözlenmektedir.

1970' li yıllardan sonra ise çocukların güvenliği ve daha ucuza mal edilmesi nedeniyle plastik oyuncaklar yaygınlık kazanmıştır. 1970' li yılların hemen ardından Japonya modern teknolojinin katkısıyla oyuncak endüstrisinde zirveye tırmanmış ve 1980' li yıllardan itibaren Pazar payını Hong Kong, Singapur, Taiwan, Malezya ve son yıllarda da Çin' e bırakmıştır. Artık günümüzde satılan oyuncakların çoğu Çin yapımı olmaktadır.

Dünyadaki Oyuncak Müzelerinden Örnekler

Nuremberg Oyuncak Müzesi Almanya)

1966 yılında kurulan müze, 1971 yılında halka açılmış. Müze binası 17. Yüzyılda yapılmış, 1880 yılında oyuncakçı dükkânı olmuş, 1961 yılında ise Nuremberg kenti binayı müze olarak kullanmak üzere satın almış. Küçük yaştaki kız çocuklarına evi nasıl çekip çevireceklerini öğretmek için yapılan bebek evleri, müzenin koleksiyonunda geniş bir yer kaplamaktadır. Müzede ayrıca 18. Ve 19. Yüzyıldan kalma oyuncak mutfaklar, trenler, oyuncak dükkânlar, tuhafiyeciler dikkat çekmektedir.

Müzede tahta oyuncaklar önemli bir bölümü oluşturmaktadır. Almanya'da tahta oyuncak geleneği olan Erzgebirge bölgesinin özel ürünleri oyuncak hayvanlar da sergilenmektedir. Müzede oyuncak tiyatrolar ve çocuk kitapları da yer almaktadır.

Pollock'ın Oyuncak Müzesi İngiltere)

1856 yılında Londra'nın yoksul bir mahallesinde doğan Benjamin Pollock tarafından kurulan müzede en zengin oyuncak tiyatro koleksiyonunun bu müzede bulunduğu söylenmektedir. Bunun yanında minyatür teneke eşyalar, müzikli topaçlar ve yoyolar, kartondan süslü yumurtalar müzenin diğer önemli eşyalarını oluşturmaktadır.
http://www.pollockstoymuseum.com

Liliput Antik Bebek ve Oyuncak Müzesi İngiltere)

1974' te halka açılan müze, Munday ailesinin 1960 yılında başladığı özel bebek koleksiyonundan oluşmaktadır. Müzedeki az bulunur bebekler İngiltere'deki en önemli koleksiyon olarak gösterilmektedir. İngiltere' deki oyuncak müzeleri arasında Cocthorpe Hall Oyuncak Müzesi David Kidd ve ailesinin koleksiyonunun sergilemek için kurulmuş ve içinde çocukların eski oyuncaklarla oynayabilecekleri bir alan oluşturulan Chester Oyuncak Müzesi dikkat çekmektedir.

Poissy Oyuncak Müzesi Fransa)

14. yüzyılda 1976 yılında açılan Müzede, başı ve gövdesi tahtadan yapılmış Schoenhut bebeği, 1860 tarihli bir başı çiniden gövdesi deriden Rohmer bebeği müzenin en önemli parçalarından ikisini oluşturmaktadır. Ayrıca ünlü Fransız Firması Citroen'in 1923-1932 tarihleri arasında yaptığı mekanik arabalar müzede sergilenmektedir.

Milano Oyuncak Müzesi İtalya)

Antikacı ve koleksiyoncu Paolo Franzini Tibaldeo tarafından kurulan müzenin koleksiyonu arasında; İtalya' da 18. 19. Yüzyıllarda yapılmış tahta topaçlar, 1860 yılında Almanya' da yapılmış balmumu bebek, 1865 İngiltere yapımı Kraliçe Victoria bebeği, 1800' lü yılların sonlarında yapılmış kurşun ve boyalı tenekeden fayton araba dikkat çekenler arasındadır.

Japonya Oyuncak Müzesi

1974 yılında Japon Halk oyuncaklarına meraklı Shigeyoshi İnoue isimli kişinin kişisel girişimiyle "İnoue Halk Oyuncakları Müzesi" adıyla kurulmuş ve 1984 yılında da Japonya Oyuncak Müzesi adını almıştır. Müzenin önemli bölümleri: Japon Tahta ve Bambu Halk Oyuncakları, Japon Halk Oyuncakları, Japon Kağıt Halk Oyuncakları, Japon Kil Halk Oyuncakları, Japon Halk Bebekleri.

Sanat Eğitimi Oyuncak Müzesi Rusya)

1918' de Moskova'da kurulan müzede Sovyet oyuncak tarihinin öyküsü verilmektedir. 1931'de müze Moskova yakınındaki küçük Zagorsk kentine taşınmış. Eski bir Rum kenti olan Zagorsk, çocukları için oyuncak yapan becerikli halkıyla ünlü bir kent. 1920 Moskova yapımı bebekler, 1930'ların başından tekerlekli at, 1933 yılından Moğol, Özbek kadınları, 1947-48 yapımı bebekler, el kuklaları müzenin Sovyet Oyuncakları koleksiyonundan örneklerdir.