ÖZEL VE ÖZEL OLMAYAN DEPREM ETRİYELERİ

Etriyeler betonarme sistemlerde, kesme kuvvetini karsilamak amaciyle konulan çelik elemanlardır.

TBDY2018 de dahil olmak üzere, deprem bölgelerinde “özel deprem etriyeleri”‘nin kullanılmasından söz edilir.

Özel deprem etriyeleri olduguna göre, özel olmayan, sıradan etriyelerin de olması gerekir.

Eger etriyenin iki ucunu 135 derece kıvırırsanız bu özel deprem etriyesi olur, eger etriyenin iki ucunu 135 dereceden daha kücuk bir açı ile, mesela eskiden yapildigi gibi 90 derece kıvırirsaniz bu siradan bir etriye olur. Özel deprem etriyesi ile sıradan bir etriye arasındaki tek fark budur, ama bu fark çok can alıcı bir farktır.

Özel deprem etriyelerinin, yönetmelige goreTBDY2018) nerelerde kullanilmasina gerektigine bakalım. Acaba tüm etriyeler özel deprem etriyesi statüsunde mi olmali, yani tüm kullandığımız etriyelerin her iki ucuda 135 derece mi bükülmeli?

Özel deprem etriyeleri kullanmak kolonlarda bastan sona zorunludur. Burada yeri gelmisken sıklastirmdanda bahsedeyimTBDY2018 icin). Kolonların alt ucunda biliyorsunuz sıklastirma zorunlu, kolonlarin üst ucunda yine sıklaştırma zorunlu. TBDY2018’e gore artik kolon donatilari, kat ortasinda birlestirilmek zorundaeskiden doseme seviyesinde filiz birakilmaktaydı). Donatılarin birlestirildigi yerde de sıklaştırma yonetmelik gereği zorunlu. Alt taraf sıklastırma, üst taraf sıklaştırma, orta bölge sıklaştırma. O hale TBDY2018 geregi kolonlarin tamamı sıklaştırma olacak diyebiliriz.

Özel deprem etriyeleri’nin kolon kiriş birlesim yerlerinde de kullanilmasi zorunludur. Bu bolgede kolon ettiyeleri devam eder.

Özel deprem etriyeleri’nin perde uç bölgelerindeki başlıklarda da kullanilmasi zorunludur.

Özel deprem etriyeleri’nin, kiriş sarılma bolgelerindeher iki uç) de kullanılmasi zorunludur. O halde kiris orta bolgesinde, ozel deprem etriyesi degil de sıradan etriye de kullanmak mumkundur. Zaten ozel deprem etriyelerinin uclarinin 135 derece olmasinin sebebi , depremden dogan kesme kuvveti nedeniyle acilmasinin onlenmesidir. Kiris orta bolgesinde ise zaten deprem nedeniyle kaydadeger bir kesme kuvveti olusmaz. Ancak biliyorsunuz uygulamada kiris boyunca ozel deprem etriyeleri kullanilmakta.

Çirozlara pek önem verilmedigini düsundugumden bir iki cümle de çirozlar için yazacağım. Çirozlar da bir etriye kolu gorevi gormektedir. Betonarme eleman kesme kapasitesinin hesabinda cirozlarda dikkate alinir. Bu bağlamda etriye ne kadar onemli ise, çirozda o kadar önemlidir. Etriyenin birine ciroz koymak bir atlamak, şaşırtmali çiroz koymak gibi davranışlar son derece yanlış ve sakincali davranışlardır. Cirozlarda her etriye seviyesinde, projeye uygun konmalidir.Eksik ciroz koymak, eksik etriye atmak anlamina gelir.

Çirozların bir ucu 135 derece olmali, digeri ise 90 derece kivrimli olabilir. Ancak ciroz’un etriye kolu gibi calismasi icin onemli bir nokta var: cirozlarin her iki ucuda hem DUSEY ANA DONATIYI hemde ETRIYEYI mutlaka sarmalıdır…

Ahmet CELIKKOLLU

Insaat Muhendisi

ESKISEHIR